Aangeboden door
Rob Nieuwveld en René van de Kamp
Stichting Sonrisa Rijnmond
Veel mensen vertellen ons dat zij oude foto’s van Rotterdam bijzonder waarderen. Laat uw herinneringen terugkomen en vertel er iets over wat u te binnen schiet.
We hebben het deze keer over de rivier de Schie. Deze historische waterloop stroomt door een van de oudste cultuurlandschappen van Zuid-Holland. Hij speelde een grote rol in de ontstaansgeschiedenis van drie belangrijke Hollandse steden: Delft, Rotterdam en Schiedam.
De Schie begon ooit als een natuurlijk zijriviertje van wat nu de Nieuwe Maas heet, maar ooit Merwede was, en stroomde bij het huidige Schiedam in de grote rivier. Door verschillende kanalen, zoals de in de elfde eeuw gegraven Delftse Schie, werd het aangesloten op een netwerk van binnenwateren die van groot belang waren voor het transport van goederen en mensen. Bij Overschie, nu een deel van Rotterdam, splitste het zich in de originele Schie, de in 1350 gegraven Rotterdamse Schie die bij het huidige Hofplein in de stadsgrachten uitkwam en de in 1391 gegraven Delfshavense Schie die in het verlengde van de Delftse Schie naar Delfshaven loopt.
Delfs – haven klinkt als Delfts – haven, de haven van Delft. Delfshaven was tot 1795 volledig Delfts gebied.
Hier de Schie zoals die van Delft naar Rotterdam gaat.
Hier de Schie bij Spangen en Rotterdam-West. De foto is genomen vanaf de Mathenesserbrug.
De kaart van de Drie Schieën uit 1512. Linksboven Rotterdam, onder Overschie, rechts Delfshaven.
De vroegste inwoners van de streek tussen Delft en Rotterdam zochten de hoger gelegen kreekruggen en strandwallen op. Later, van het begin van onze jaartelling tot de 9e eeuw, was het niet zo interessant om er te verblijven, veel te nat. Stormvloeden en overstromingen zorgden ervoor dat het onbewoonbaar was. Vanaf de elfde eeuw begon het veen ontginnen en kwam landbouw en veeteelt. Er worden afvoerkanalen gegraven die dienst deden als vaarverbinding tussen de nederzettingen. Nederzettingen werden steden. Dat bood goede mogelijkheden om producten te verhandelen en als het nodig was groef men een kanaal erbij. Rotterdam en Delft groeven hun eigen Schie om hun verbinding tussen de Maas en het achterland te verbeteren.
Natuurlijk dus ook de Schie in Schiedam zoals hier
Verderop meer richting Rotterdam komen we in Overschie, ooit een apart dorp, nu deel van Rotterdam. Maar ook hier die naam van de rivier.
En een meer recente met de voor velen bekende kerk in de Dorpsstraat. Eigenlijk is er niet veel verschil en dat laat zien wat de waarde van oude dorpskernen is.
Vóór de aanleg van de spoorlijnen en autowegen was het water in West-Nederland de belangrijkste vervoersweg. De Schie was een slagader tussen belangrijke steden in Holland: Delft (en via Delft Den Haag, Leiden en Amsterdam), Rotterdam en Schiedam waren in de Gouden Eeuw door trekvaartverbindingen over onder andere de Schie met elkaar verbonden.
Bij Overschie gaat de Delftse Schie over in de Delfshavense Schie. Die loopt langs Overschie en Spangen, het Westen, naar Delfshaven. Bij de Abraham van Stolkweg, waar gevangenis de Schie staat, is een aftakking die het Schiekanaal heet. Die loopt langs de Kanaalweg en de Gordelweg.
Lang geleden kwam er dan een afslag naar wat de Schieweg en de Schiekade heet.
Een stukje gechiedenis over hoe het kwam dat van de Schie die daar bij Overschie eigenlijk in een recht stuk via de Spaanse Polder en Spangen en Rotterdam-West naar Delfshaven gaat, een aftakking kreeg naar de Schiekade:
Op 7 juni 1340 kreeg Rotterdam stadsrechten van Graaf Willem IV van Holland. Een van de privileges die de stad Rotterdam van Graaf Willem IV kreeg, was dat Schieland medewerking moest verlenen aan de aanleg van een kanaal tussen de Schie bij Overschie en Rotterdam. De aanleg duurde van 1343 tot 1348. Het tracé is bochtig omdat bij het graven van de Rotterdamse Schie gebruik is gemaakt van bestaande waterlopen.
De Schie was zeker belangrijker voor Rotterdam dan de Rotte, dat is nooit een echte scheepvaartverbinding geweest, in tegenstelling tot de Schie die Rotterdam met de rest van Holland verbond.
Hieronder de Teilingerbrug tussen de Proveniersstraat links en de Teilingerstraat rechts. Met de demping van de Schie is deze uiteraard ook verdwenen. Een aantal van de huizen aan de linkerzijde van de weg staat er nog steeds. De tramrails liggen nu waar het water was.
Nogmaals de Teilingerbrug, nu uit 1920 met een pleziervaartuig. Dat lijkt een klein beetje op de Engelse River-boat die nog steeds op de kanalen varen en gehuurd kunnen worden voor een weekend weg of vakantie.
De Schiekade in 1906 toen de Schie nog niet bestraat was.
En hieronder de Schiekade zoals die al lang is, bij het Ungerplein.
U weet dat ook Capelle onderdeel is van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Ook daar zit de geschiedenis van de Schie in. Het Schielandhuis, dat staat in een zijstraat van de Coolsingel, werd rond 1665 gebouwd voor het Hoogheemraadschap van Schieland. Zij gebruikte het luxueuze onderkomen om te vergaderen, eten en slapen. Tijdens die eerste gloriejaren was het niet voor publiek toegankelijk. Het gold als een van de meest markante gebouwen van het centrum van Rotterdam en was een heuse bezienswaardigheid.
Oud
Nu
De sfeer van toen vind je vandaag de dag nog terug in het interieur van de stijlkamers. In de magere jaren, toen het Schielandshuis de functie van logeerplek verloor, werd het huis alsnog verhuurd en opengesteld voor publiek. In 1773 kwam er in het souterrain een theater en weer een paar jaar later werd de eerste verdieping een werkplek ‘op stand’ voor stadhuispersoneel. De gemeente Rotterdam kocht het private pand in 1840. De Utrechtse kunstverzamelaar mr. F.J.O. Boymans wilde zijn kunst nalaten aan de stad op voorwaarde dat er een geschikte plek voor werd gezocht. Een paar jaar later opende Museum Boymans zijn deuren. Uit een nalatenschap van ene D.G. van Beuningen (1877-1955) directeur van de SHV, werd de collectie uitgebreid. U kent vast het huidige museum Boymans van Beuningen.
Tot zover een verhaal over de Schie. We hopen dat u het leuk en interessand vond.
Tot de volgende.