Goud voor Oud Privé Juni (5) – Rotterdamse Parken

Aangeboden door
Rob Nieuwveld en René van de Kamp
Stichting Sonrisa Rijnmond

Oude foto’s van Rotterdam kunnen ook de herinneringen die u heeft over die buurt of wijk weer eens ophalen of veranderen. Rotterdammers weten vaak veel over de andere wijken dan waar zij woonden.

Het Park in Rotterdam is beter bekend als het park bij de Euromast. Het is rond 1850 ontworpen door de bekende landschapsarchitecten vader en zoon Zochers. Het park heeft een donkergroene heemtuin en een Franse stijltuin voor het Herenhuys. Veel bomen in het park zijn meer dan honderd jaar oud.
Het Park is na de Oude Plantage het oudste park van Rotterdam, gelegen ten westen van het Centrum. Het Park is gelegen tussen de Nieuwe Maas, de Parkhaven, de Westzeedijk en het Scheepvaartkwartier.

Het gebied waarop nu het Park ligt, is in het geheim in 1851 aangekocht door de gemeente Rotterdam met de bedoeling hier een slachthuis te vestigen. Na bezwaren van Delfshaven hiertegen (de buitenplaats lag op het grondgebied van Delfshaven en dit was nog geen onderdeel van Rotterdam) en op verzoek van de raad, besloot de gemeente Rotterdam in 1852 hier een “publieke wandeling” te maken.

Het Park ligt aan de Maas ten zuiden van de Westzeedijk. Het Park ziet eruit als één geheel, maar eigenlijk bestaat het uit twee delen. Dat komt doordat het is aangelegd op de plek waar vroeger twee buitenplaatsen lagen. De oostelijke helft, waar nu Parkzicht ligt, was de buitenplaats van J. Valckenier en werd tussen 1852 en 1863 naar een ontwerp van de firma Zocher aangelegd. Het westelijke deel, waar buitenplaats de Heuvel lag, was tot 1866 eigendom van J.A. Nottebohm en werd rond 1886 met enige aanpassingen bij het Park gevoegd. De grens tussen beide buitenplaatsen liep waar nu de Rododendronallee ligt.

Herenhuis ‘De Heuvel’ in Het Park te Rotterdam was het hoofdgebouw van de voormalige buitenplaats ‘De Heuvel’. Het pand is rijksmonument en onderdeel van het beschermde stadsgezicht Scheepvaartkwartier.

Het huis is circa 1750 gebouwd als eenlaagspand met mezzaninoverdieping, eenlaags zijvleugels en een omlijste ingang in empirestijl.^[1] Het heeft als woonhuis gediend van een aantal bekende Rotterdamse families: van 1799-1819 was J.J. Elsevier eigenaar, en vanaf 1866 de houthandelaar en verzamelaar Abraham van Stolk Corneliszoon. Het lag oorspronkelijk tegen een zomerdijkje met de voorgevel gericht op de Westzeedijk. Rond 1855 werd de situatie gewijzigd en werd de voorgevel verplaatst naar de kant van de Nieuwe Maas. In 1875 werd het pand met de buitenplaats aangekocht door de Gemeente Rotterdam. In 1900 werd het terrein van de buitenplaats toegevoegd aan Het Park.

Vanaf 1910 werd het pand gebruikt door onder meer het Rode Kruis en de Academie van Beeldende Kunsten. Met de manifestatie Fenomena in 1985 kreeg het pand een horecabestemming en werd het in gebruik genomen als restaurant. Na aankoop door Stadsherstel Historisch Rotterdam N.V. is het pand in 1996 gerestaureerd onder leiding van restauratiearchitect Ir. A. van der Zwan. Na sluiting van het restaurant werd het pand onder de naam ‘Het Heerenhuys’ in gebruik genomen als locatie voor bruiloften en recepties. Sinds 1 mei 2018 is er weer een dagzaak gevestigd: café ‘Dudok in het Park’.

Villa Parkzicht is een huis dat circa 1750 is gebouwd, het heeft als woonhuis gediend van een aantal bekende Rotterdamse families: van 1799-1819 was J.J. Elsevier eigenaar, en vanaf 1866 de houthandelaar en verzamelaar Abraham van Stolk Corneliszoon. Het lag oorspronkelijk tegen een zomerdijkje met de voorgevel gericht op de Westzeedijk. Rond 1855 werd de situatie gewijzigd en werd de voorgevel verplaatst naar de kant van de Nieuwe Maas. In 1875 werd het pand met de buitenplaats aangekocht door de Gemeente Rotterdam. In 1900 werd het terrein van de buitenplaats toegevoegd aan Het Park.

Vanaf 1910 werd het pand gebruikt door onder meer het Rode Kruis en de Academie van Beeldende Kunsten. Met de manifestatie Fenomena in 1985 kreeg het pand een horecabestemming en werd het in gebruik genomen als restaurant. Na aankoop door Stadsherstel Historisch Rotterdam N.V. is het pand in 1996 gerestaureerd onder leiding van restauratiearchitect Ir. A. van der Zwan. Na sluiting van het restaurant werd het pand onder de naam ‘Het Heerenhuys’ in gebruik genomen als locatie voor bruiloften en recepties. Sinds 1 mei 2018 is er weer een dagzaak gevestigd: café ‘Dudok in het Park’.

Chalet Suisse is een bouwwerk (chalet) in Zwitserse stijl gelegen in Het Park.

Het chalet is gebouwd voor ‘Landi 39’, de ‘Schweizerische Landesausstellung’ van 1939 in Zürich. In 1955 kwam het voor de Nationale Energie Manifestatie 1955 naar Rotterdam als tijdelijk paviljoen om Zwitserland te vertegenwoordigen. In het chalet waren onder meer een ‘Weinstube’ met een buffet ondergebracht. Daarna werd het overgenomen door de heren Wüttrich en Stöckli (handelend onder de naam NV Wüsto)^[1], die hier na enkele bouwkundige aanpassingen door architect Romke de Vries op 17 mei 1956 restaurant ‘Chalet Suisse’ openden, dat uitgroeide tot een keten. In de jaren 60 hoorde ‘Chalet Suisse’ tot de culinaire top, maar eind jaren 70 raakte het restaurant in het slop.

Aan de westkant van het Park is in 1914 de houten Noorse Zeemanskerk gebouwd. Het kerkje was een geschenk van het zojuist onafhankelijk geworden Noorwegen aan Rotterdam en is als bouwpakket naar Nederland verscheept. Door de aanleg van de Maastunnel vanaf 1937 is aan de westkant een gedeelte van het Park verloren gegaan. De Noorse Zeemanskerk is toen verrold naar zijn huidige plaats aan de Westzeedijk.

Een groot park is het Kralingse Bos.
De directeur Gemeentewerken, G.J. de Jongh, ontwerpt in het begin van de 20e eeuw een plan voor een bos of stadspark langs de Noorderplas, zoals de Kralingse Plas in die tijd wordt genoemd. De oorspronkelijke naam van het park is de Kralinger Hout. In 1911 wordt het plan door de gemeenteraad aangenomen. Men zal de polders ophogen met slib en baggerspecie die men over zal hebben van het graven van de Waalhaven.

Doordat de aanleg van de haven door de Eerste Wereldoorlog vertraging oploopt, duurt het even voordat de plannen van de grond komen. In 1921 maakt de architect Marinus Jan Granpré Molière een nieuw ontwerp. Vanaf 1928 is de grond eindelijk voldoende opgehoogd, en begint men met het planten van speciaal in Noord-Brabant gekweekte eiken. De Rotterdamse schooljeugd wordt hierbij ingezet op speciale boomplantdagen.

In de jaren dertig van de 20e eeuw worden er in het kader van de werkverschaffing ook werkelozen ingezet bij de aanleg en beplanting. Een groot deel van deze bomen wordt tijdens de hongerwinter opgestookt in de kachel. Het vele puin, afkomstig uit het centrum van de gebombardeerde stad, wordt gedumpt in de zuidelijke hoek van de Plas. Zo ontstaat een groep kleine eilanden, die ten behoeve van wandelaars worden verbonden met een reeks loopbruggen. In 1953 wordt het Kralingse Bos dan eindelijk officieel geopend.

Het Vroesenpark is een stadspark in Rotterdam-Noord. Het park is gelegen in de driehoek tussen de Kanaalweg, de Vroesenlaan en de Stadhoudersweg in Blijdorp. Het park werd vanaf 1929 aangelegd naar een plan van stadsarchitect W.G. Witteveen en is deels als werkverschaffingsproject gerealiseerd.

Het deel van het park ten zuiden van de Stadhoudersweg werd vanaf 1940 onderdeel van Diergaarde Blijdorp. In het resterende deel van het park is in de Hongerwinter door omwonenden het houtgewas gekapt.

In 1948 werd een compleet nieuw plan voor het Vroesenpark gemaakt door landschapsarchitect J.T.P. Bijhouwer (1893-1974). Het park werd niet meer ingericht als sierpark, maar als gebruikspark. In het westelijk deel kwamen tennisbanen. Het vernieuwde park werd in 1958 heropend.

Het park heette tot 1977 officieel het Blijdorp Park, maar in de volksmond werd het Vroesenpark genoemd. In 1977 is de naam officieel Vroesenpark geworden, genoemd naar de familie Vroesen, van wie in de zeventiende en achttiende eeuw verschillende leden lid waren van de Rotterdamse Vroedschap en burgemeester van de stad en naar wie ook de nabijgelegen Vroesenlaan is genoemd.

Het Vroesenpark is vanaf 1929 aangelegd naar een plan van stadsarchitect W.G. Witteveen. Vanaf 1940 werd het deel van het park ten zuiden van de Stadhoudersweg onderdeel van Diergaarde Blijdorp. In de hongerwinter in 1944 werd de rest van het park gekapt door bewoners. In 1948 werd door landschapsarchitect J.T.P. Bijhouwer (1893-1974) een compleet nieuw plan voor het Vroesenpark gemaakt. In het westelijk deel van het park kwamen tennisbanen die er nog steeds liggen.

We gaan de rivier over naar Het Zuiderpark.
Het Zuiderpark is een stadspark in de Rotterdamse deelgemeente Charlois. Het park is gelegen tussen de vooroorlogse wijk Carnisse en de naoorlogse wijken Zuidwijk en Pendrecht. Het park werd vanaf 1952 aangelegd als gebruikspark en niet als sierpark. Het park telt meerdere volkstuincomplexen en biedt plaats aan diverse Rotterdamse voetbalverenigingen. Ook zijn er in de loop der jaren diverse openlucht popfestivals gehouden.

In 2006 is het park sterk gerenoveerd. Een aantal volkstuinen en veel bomen moesten hierbij worden opgeofferd. Er zijn veel nieuwe waterpartijen aangelegd ook ten behoeve van extra waterbergingscapaciteit.

Tot zover een blik op parken in Rotterdam. We hopen dat u van het groen en de verhalen genoten hebt.