Aangeboden door
Rob Nieuwveld en René van de Kamp
Stichting Sonrisa Rijnmond
In deze aflevering nemen we u weer mee naar de periode voor de Tweede Wereldoorlog. Hoe zag Rotterdam er toen uit. U was er misschien niet bij maar het is een vorm van geschiedenis die herinneringen kan oproepen aan de straten en uw familieleven waar verhalen werden verteld.
De Goudsewagenstraat met op de achtergrond de Korte Goudsewagenstraat oplopend naar de Hoogstraat. Op de voorgrond het kruispunt met links de Van Spaanstraat en rechts de Breedestraat, 1910.
De Goudse Rijweg, Goudseweg en (vooroorlogse) Goudsewagenstraat vormden een onderdeel van de oude weg naar Gouda. De Goudsewagenstraat wordt reeds in 1366 in bronnen vermeld. Na 1358, toen er grachten om de stad gemaakt mochten worden, zal ook bij deze ‘rijweg’ aan de stadsvest een poort gebouwd zijn en kon men van Gouda daardoor met wagens in de stad, d.w.z. Hoogstraat, komen. Later was hier het beginpunt van het Goudse Wagenveer. De Goudsewagenstraat heette oorspronkelijk Oostwagenstraat, in tegenstelling tot de Westewagenstraat. De brug over de Goudsevest heette ook nog op het einde van de 17de eeuw Oostwagenbrug. In de 18de eeuw zijn beide namen verdwenen. De Goudse Wagenstraat liep vóór het bombardement in mei 1940 van de Goudsesingel naar de Hoogstraat. Ze lag iets westelijker dan de huidige straat van die naam. Het gedeelte tussen de Kipstraat en de Hoogstraat heette Korte Goudsewagenstraat.
Hierboven de genoemde Van Spaanstraat in de richting van de Bredestraat, 1903. De eerste zijstraat rechts is de Walstraat en links de Zwanensteeg met café Excelsior.
Deze straat heet naar Gerrit van Spaan, 1651-1711, bakker. Hij schreef ‘Beschrijvingen der stad Rotterdam en enige omleggende dorpen’ (1698). De straat lag in het verlengde van de Bredestraat en liep van de Goudsewagenstraat naar de Sint Janstraat. Bij besluit B. 30 juni 1942 werd de naam ingetrokken.
Deze naam herinnert aan de Bredestraat, welke vóór het bombardement van 1940 in deze buurt voorkwam. Van 1595 tot 1598 werden allerlei huizen aangekocht om de Prinsenstraat te verbreden en te verlengen tot de Oostwagenstraat (Goudsewagenstraat). De straat, die tot het bombardement bekend stond als Prinsenstraat, heeft echter nooit verder gelegen dan de Lange Baanstraat. De Bredestraat, die van de Lange Baanstraat naar de Goudsewagenstraat liep, heette in het begin ook Nieuwe, Brede of Oost-Prinsenstraat, terwijl de Prinsenstraat eertijds Oude of West-Prinsenstraat genaamd werd.
De Walstraat liep van de Van Spaanstraat naar de Goudsesingel. Ze heette zo omdat ze op een gedeelte van de oude stadswal was aangelegd. Op deze plaats liep voordien de Ganzensteeg, genoemd naar de zadelmaker Van Ganzen, die in 1772 en volgende jaren hier een of meer huizen bezat. Bij besluit B. 30 juni 1942 werd de naam ingetrokken.
De Zwanensteeg liep van het Achterklooster naar de Oostsingel (Goudsesingel). Ze dankte haar naam aan een huis ‘Swanenburch’ in de Kipstraat. De steeg was reeds in 1595 onder deze naam bekend. Ze kwam ook voor onder de naam Zwanenburgstraat. De oudste benaming is Maritgen Meynerts Boonensteeg naar Maritgen Boonen, die in 1585 erven in deze steeg uitgaf. De naam May Neussteeg, waaronder ze in 1593 voorkwam, is eveneens aan deze vrouw te danken. Die naam wordt voor het eerst op een plattegrond van 1623 vermeld.
De prentbriefkaart komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Herkent u namen die genoemd worden?
Hieronder de Coolsingel met een opvallend beeld. Ziet u de trams die achter elkaar komen? En links de dame met een kind met mooie hoeden? En alle heren met die hoeden? En op de gevel links Tailleur, dat lijkt iets met klerenmakerij terwijl het lijkt alsof er een café beneden is gevestigd. Wat een mooi beeld is dit toch?
De foto hierboven betreft de Coolsingel met rechts de Coolvest, 1913-1915. Links de hoek Aert van Nesstraat. Daarachter het theater Casino Varieté met daarnaast het grote Sint-Luciagesticht. Over de Coolsingel rijdt tramlijn 5 naar de Oudedijk.
Het ambacht Cool komt al voor omstreeks 1280. In 1596 kocht de stad de ambachtsheerlijkheid Cool, Blommersdijk en Beukelsdijk van Jonkheer Jacob van Almonde. Bij Koninklijk Besluit van 20 september 1809 werd het ambacht Beukelsdijk, Oost- en West-Blommersdijk, genaamd Cool, tot een zelfstandige gemeente verheven. In 1811 werd Cool door Rotterdam geannexeerd.
Naast het ambacht had men ook nog de polder Cool. Deze lag tussen de Rotterdamse en Delfshavense Schie. Deze werd in 1925 opgeheven. Een gedeelte van het grondgebied van Cool was reeds in 1358 bij de stad getrokken na de vergunning van hertog Aelbrecht van Beieren om grachten om de stad te graven en het stadsgebied te vergroten met het Rodezand in het ambacht Cool. De Coolvest scheidde voortaan stad en ambacht.
Aert Jansz. van Nes (1626-1693) was luitenant-admiraal van Holland en West-Friesland bij de Admiraliteit op de Maze. Aert Jansz. van Nes, ‘geseijt Boer Jaep’, werd begraven in het hoogkoor van de Sint Laurenskerk.
De fotograaf is Cornelis Vreedenburgh en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Hieronder de oprijlaan naar Buitenplaats Schoonoord met Huize Schoonoord, de foto komt uit ergens tussen 1913-1917 (geschat).
Tot de 17e eeuw werd het gebied waar de tuin Schoonoord nu ligt als weiland gebruikt. Het lag nog buiten de stadsgrenzen. Door de regelmatige overstromingen van de Maas was het onveilig terrein. Na indijking rond 1700 ontstond een veilige polder: de Muizenpolder.
De schone lucht en het groen trokken welgestelde families aan om buitenplaatsen aan te leggen. Al deze tuinen hadden hun entree aan de Parklaan, dat is tussen de Veerhaven en het Park bij de Euromast. Schoonoord gaat in de historie terug tot een van de eerste buitenplaatsen in de Muizenpolder: het in 1706 aangelegde ‘Rust en Lust’. In 1729 werd er een herenhuis op gebouwd. Het lag aan de Nieuwewerksdijk, nu Parklaan 15. In 1816 kreeg het de naam ‘Schoonoord’ en omvatte een herenhuis, koetshuis, stalling, kassen, theehuis met koepel en de tuinmanswoning.
In 1823 werd het Schoonoord van toen, gekocht door Cornelis van Vollenhoven. Na zijn dood nam het echtpaar Jean Joseph Marie van Heel, scheepsreder en assuradeur, en Hendrika van Hoboken de buitenplaats over. In 1860 werd, in opdracht van Hendrika, het huidige ontwerp voor de tuin gemaakt en grotendeels aangelegd in Engelse landschapsstijl. De keuzes die zij toen maakte voor de onder andere Libanonceders, vijver en beuken zien we vandaag nog steeds terug in de tuin.
Het aangrenzende terrein van buitenplaats Stroomzigt werd in 1872 bij Schoonoord gevoegd. Het echtpaar Van Heel-Hoboken bleef kinderloos en na het overlijden van de weduwe in 1916 werd het huis na een periode van leegstand gesloopt. De snoepwarenfabrikant Henri Jamin kocht een deel van de grond en liet op de plaats waar huize Schoonoord had gestaan in 1926 een villa bouwen.
Het grootste deel van de tuin werd echter gekocht door Dhr. Jacob Mees, firmant van het bankiershuis Mees & Zoonen. Het oude toegangshek, met de woorden ‘schoon’ en ‘oord’ verplaatste hij naar de Kievitslaan.
De fotograaf is Cornelis Vreedenburgh en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van tuinschoonoord.nl.
Hieronder havenarbeiders op een vrachtschip bezig met het lossen van zakken graan. Dit is de periode 1900-1910. Op de voorgrond wegers en meters, links monsternemers. Had u iemand in uw familie die in de haven werkte?
De Dordtselaan loopt in de richting van de stad Dordrecht. De Dordtsestraatweg is de oude Charloisse Zeedijk, de noordoostelijke grens van de voormalige polder Charlois. Ze stond vroeger bekend onder de naam Oudeweg. De weg is onder keizer Napoleon bestraat. Vanwege deze betere bestrating heette hij ook wel Koninklijke Straatweg. In 1960 ontving het gedeelte van de Dordtsestraatweg, dat door de wijk Lombardijen loopt, de namen Spinozaweg en Pascalweg. De loop van dit gedeelte van de weg werd enigszins gewijzigd.
De volgende foto is van het Afrikaanderplein op 25 mei 1925. Op de achtergrond de Sint Franciscus van Assisikerk.
Op het plein stond in vroeger jaren, tot 1960, een achtkantige muziektent. Tegenover de Joubertstraat en tussen 1960 en 1980 waren jaarlijks terugkerende evenementen de kermis en het circus, onder andere het circus Toni Boltini. De Rooms-katholieke Sint-Franciscus van Assisikerk werd in 1912-1913 gebouwd op de hoek van het plein en de Paul Krugerstraat. De kerk werd in 1975 gesloopt.
Op het plein wordt sedert 19 februari 1964 op woensdag en zaterdag een markt, de zogenaamde Afrikaandermarkt gehouden. Voorheen werd die markt de Maashavenmarkt genoemd en stond langs de Maashaven en Hillelaan. Deze moest in verband met de bouw van de metrostations Maashaven en Rijnhaven het veld ruimen.
Op de volgende foto ziet u een bekende bioscoop. Bioscoop Theater Lumière aan de Coolsingel in de tijd 1937-1941.
Uit de Maasbode van 20 februari 1939 en let op de taal van toen, is dat nog bekend voor u?
Reeds langen tijd hebben er plannen bestaan om het Lumière-theater te verbouwen en deze plannen gaan nu verwezenlijkt worden, onder leiding van de architecten A. Krijgsman Rotterdam en O. Rosendahl Amsterdam, terwijl het werk zal worden uitgevoerd door den aannemer J. van Dort uit Schiedam. Op 1 Mei a.s. zal het theater worden gesloten, doch het City-Concern heeft besloten voor den tijd, dat de verbouwing duurt, te gaan draaien in de groote Doelenzaal.
Dan gaan we de kou in. Op de foto hieronder IJsschotsen op de Nieuwe Maas in 1940. Op de achtergrond het gebouw van het Maasstation van de verdwenen treinlijn Rotterdam-Gouda.
Voor de kenners van de omgeving: links zie je op de achtergrond de huizen die je ziet langs de Maasboulevard.
Voor de laatste foto zijn we dichter bij Capelle. Het zicht vanaf Kralingseveer bij Fop Smit Veerdienst op de met ijs bedekte Nieuwe Maas, met aan de overzijde IJsselmonde, tijdens de strenge winter van 1929.
Tot zover deze serie. We hopen dat u het leuk vond het het niet koud heeft gekregen van die laatste twee verhalen.
Tot de volgende.