Goud voor Oud is ontstaan in 2017. Inmiddels is het doorontwikkeld op basis van visie en ervaringen. Goud voor Oud is er met duidelijke doelen die door het team van Stichting Sonrisa Rijnmond in overleg met de afdeling Samenleving van Gemeente Capelle aan den IJssel – de subsidieverstrekker – worden vastgesteld.
Nu in augustus 2022 staat Goud voor Oud voor het volgende;
Goud voor Oud is een ontmoetingsprogramma van 2 tot 2,5 uur voor ouderen. Het heeft enkele specifieke doelen:
- De daadwerkelijke ontmoeting; ouderen, vaak zelfstandig- en alleenwonend, vaak met een vorm van kwetsbaarheid en minder vitaal, ontmoeten bij Goud voor Oud veel andere ouderen (verminderen eenzaamheid).
- Het gevoel verbonden te zijn met anderen bewerkstelligen want het is een basisbehoefte in het leven. En toch voelen nog steeds veel mensen zich eenzaam of omschrijven hun gevoelens als zodanig. De Buurtmonitor 2021 en de bewonersenquête 2021 (onder 8.000 bewoners van Capelle) geven aan dat zelfs 17% van alle Capellenaren zich wel eens eenzaam voelt.Een doel van Goud voor Oud is die verbondenheid te realiseren en verstevigen.
- Een educatief aspect uitdragen, gericht op het opbouwen, onderhouden en verbeteren van een betekenisvol sociaal netwerk van de bezoekers. We hebben aandacht voor mensen die niet zo sociaal vaardig dat men makkelijk contact legt, dus het ‘zetje geven’.
(Volgens Plan van Aanpak Alliantie succesvolle formule bij aanpak eenzaamheid bij ouderen)
In dat verband zorgen we ervoor, dat wanneer iemand voor het eerst en alleen bij een Goud voor Oud uitvoering komt, hij of zij door het team van Goud voor Oud (organisatoren + vrijwilligers) ontvangen wordt.; - Het nog meer doen opbouwen van nieuwe sociale relaties, ook iets wat door de coronacrisis ook in 2022 en 2023 nog gevolgen zal hebben. Meer mensen zijn verhuisd naar een zorglocatie, hebben wellichtoverleden zijn. Door het regelmatig ontmoeten van die andere ouderen kunnen vriendschappen en andere sociale relaties (weer) ontstaan en groeien, iets waar binnen de Goud voor Oud Community veel voorbeelden van zijn. Via de presentator van Goud voor Oud worden de doelen van de uitvoeringen aan het begin van elke Goud voor Oud middag benoemd, waaronder deze kans.
- Het ophalen van herinneringen via de themapresentaties, die vaak daarop gericht zijn. Door de presentator wordt gewezen op het nut van de interactie bij dit onderdeel van de middag. Het gebeurt regelmatig dat door het delen van herinneringen vanuit de bezoekers er gezamenlijke herinneringen blijken te zijn, zoals het gewoond hebben in dezelfde buurt, ervaring op dezelfde school of in soort werk, etc. Ook ervaren we dat mensen door gesprekken begonnen bij of rond Goud voor Oud blijken gelijke levenservaringen te hebben, waaronder ‘rugzakjes’ wat hen nader tot elkaar brengt omdat er herkenning is voor elkaars ervaring, gevoelens. Dat alles is gebleken en blijkt nog steeds te (kunnen) leiden tot nieuwe en waardevolle sociale relaties. Daarnaast geven die herinneringen de mensen fijne gevoelens, iets dat zij de Sonrisa organisatoren (Nieuwveld, van de Kamp) en de vrijwilligers vertellen.
- Informatievoorziening en kennisoverdracht via de themapresentaties over actuele onderwerpen en bijvoorbeeld ontwikkelingen in Capelle aan den IJssel specifiek.
- (Hersen-)activering door de geboden thema’s bij de presentaties en de daaraan gekoppelde gesprekken onderling en met de presentator en gastsprekers.
- Ontspanning door het muziekoptreden waarbij veel gedanst wordt.
- Beweging door mee te doen met het muziekoptreden vanuit de stoel of dansend. De meerwaarde voor mensen van dat laatste mag niet onderschat worden, al is het alleen al stimulerend geweest om mensen met een leeftijd van ver boven 90 jaar tijdens het muziekoptreden met hun armen mee te zien doen met de muziek.
- Het leven van de ouderen veraangenamen en meer zingeving geven.
Een uitvoering bestaat uit vaste onderdelen:
- Koffie of thee aan het begin van de middag
- Een lezing met visuele presentatie over een thema, ca. 40 minuten (Rozenburcht 20)
- Een muziekoptreden door een zanger(es), muziekgroep of Shantykoor, waarbij dansen mogelijk is
- Soep of hapjes Wij menen op basis van de ervaring vanaf 2017 toen onze uitvoeringen van Goud voor Oud begonnen, dat Goud voor Oud het algemeen belang dient, de sociale cohesie bevordert, persoonlijk netwerken vergroot en bijdraagt in het tegengaan van eenzaamheid.
Wij menen ook dat via Goud voor Oud ouderen (extra) worden betrokken bij hun deelname aan de maatschappij door het ontmoeten van andere ouderen, met hen aan tafel zitten en in gesprek gaan. De vitaliteit van de één motiveert de ander om actief mee te doen. Het is een laagdrempelige- en makkelijk toegankelijke activiteit waar senioren elkaar kunnen ontmoeten.
In dat verband gaan we er nog meer voor zorgen dat wanneer iemand voor het eerst en alleen bij een Goud voor Oud uitvoering komt, hij of zij door het team van Goud voor Oud (organisatoren + vrijwilligers) ontvangen wordt en op hun gemak worden gesteld.
Wij zijn van mening dat Goud voor Oud voorziet in de ambitie van de gemeente als uitgesproken in het Plan van aanpak van de Alliantie tegen Eenzaamheid om met elkaar de cirkel van eenzaamheid te doorbreken. Ook omdat partners in die Alliantie betrokken worden in de Goud voor Oud uitvoeringen via bijvoorbeeld een presentatie/lezing.
Wij zijn van mening dat Goud voor Oud voorziet in de ambitie van de gemeente om via de ontmoetingsplekken waar we Goud voor Oud uitvoeren, ouderen te laten participeren en bijdragen in de samenleving (Ouderenagenda 2017). Bij Goud voor Oud zijn ca. 27 ouderen als vrijwilligers actief die hun kwaliteiten daarbij kunnen en graag willen inzetten (Ouderenagenda 2017). Doordat er veelal eenzame, kwetsbare, alleenstaande en alleenwonende ouderen Goud voor Oud bezoeken, is het daarnaast een vindplaats.
De organisatoren van Goud voor Oud (Nieuwveld, van de Kamp) begeleiden alle uitvoeringen, waardoor zij zorgelijke signalen en veranderingen in de situaties van deelnemers tijdig opmerken en hierop actie kunnen ondernemen. Doordat beide organisatoren dicht op de bezoekers staan, zijn ook in 2021 en 2022 veel persoonlijke gesprekken ontstaan waarbij bezoekers die organisatoren (en soms ook de vrijwilligers) heel open vertellen over gevoelens van eenzaamheid, over levenservaringen en vraagstukken waar zij zelf geen antwoorden op hebben. De organisatoren en het Team Sonrisa probeert met alle privacy inachtneming daar waar mogelijk gevolg op te geven of de signalen te delen op plekken binnen Capelse organisaties of personen waar dat nuttig is.
We merken aan reacties van bezoekers dat zij het fijn vinden dat zij serieus genomen worden door de organisatoren en vrijwilligers en niet als cliënt worden gezien. De bezoekers ervaren Goud voor Oud als een “huiskamergevoel”, zo laten ze weten. Daardoor ontstaat ook meer openheid.
Het volgende willen wij met Goud voor Oud bereiken:
- Dat nog meer voor (langdurig) eenzame, kwetsbare, hulpbehoevende en/of alleenwonende minder vitale ouderen, Goud voor Oud
- Dat o.a. via de partners in de Alliantie tegen Eenzaamheid de uitdaging om eenzame ouderen in Capelle te bereiken en om hen te stimuleren om Goud voor Oud te bezoeken nog meer daadwerkelijk aangegaan wordt.
- Dat via het structurele Goud voor Oud (elke maand op een bepaalde dag in de maand), eenzame kwetsbare zelfstandig wonende ouderen meer met andere ouderen in contact zijn, zij elkaar leren kennen, uit die contacten nieuwe sociale relaties ontstaan en eenzaamheid wordt verminderd.
- Dat via de presentator/organisatoren aandacht wordt besteed aan het educatief aspect van het opbouwen, onderhouden en verbeteren van een betekenisvol sociaal netwerk van de bezoekers. We hebben aandacht voor mensen die niet zo sociaal vaardig zijn en niet zo makkelijk contact leggen, dus het zetje geven.
(Volgens Plan van Aanpak Alliantie succesvolle formule bij aanpak eenzaamheid bij ouderen); - Dat we ook in 2023 via Goud voor Oud invulling kunnen geven aan het verminderen van (langdurige) eenzaamheid, of er beter mee leren omgaan, en het bevorderen van zingeving en de zin het van leven. Dat ook doordat we in de rest van 2022 nog zullen ervaren wat de coronacrisis heeft veroorzaakt. Ook vanwege de gevolgen van de Coronaperiode extra aandacht voor eenzaamheid, zonder het naar buiten toe als zodanig te blijven benoemen als eenzaamheid
(uitkomst Estafettebijeenkomst Alliantie 15 december 2020).
Als Goud voor Oud team (inclusief vrijwilligers) signalen van eenzaamheid tijdens uitvoeringen noteren, analyseren en er iets mee doen. Door het bespreekbaar te maken via de algemene presentatie tijdens Goud voor Oud en/of via de lezingen/themapresentaties kun je het uit de taboesfeer halen en tegelijkertijd er iets aan doen. Eenzaamheid ervaren kan ook een kans zijn om een nieuwe richting te vinden uit die eenzaamheid en Goud voor Oud als formule kan de basis vormen, een start zijn. Hierbij blijven we samenwerkingen aangaan met bijvoorbeeld partners uit de Alliantie tegen Eenzaamheid via presentaties/lezingen bij Goud voor Oud.; - Dat we voortborduren op wat in 2021 en 2022 is verscherpt:
Ontmoeting – De Volgende Stap verder ontwikkelen, meer dan alleen ontmoeten. Hierbij realiseren we ons dat
a) deskundigen (o.a. Dr. Anja Machielsen bij Themater, febr.2021) vertellen dat alleen een ontmoetingsplek aanbieden niet het antwoord is op het tegengaan van eenzaamheid (je kunt je eenzaam voelen terwijl er mensen om je heen zijn) en onze Goud voor Oud formule meer is dan alleen ontmoeten ook via die Volgende Stap en
b) we ook blijven focussen op de laagdrempelige ontmoeting en de bevordering van onderlinge zinvolle contacten en gesprekken. Door het wegvallen van ontmoetingsmogelijkheden ouderen zich wellicht het oorspronkelijke Ontmoeten weer eigen dienen te maken en hierbij ook ervaringen uit de coronatijd zoals verlieservaringen meenemen.
We zijn daar ambitieus in dus richten ons op meer diepgang bij de invulling van Goud voor Oud middagen, zonder het ontspannen karakter van Goud voor Oud (zichtbaar) te beïnvloeden. - Dat we inspelen op het bewustzijn dat ingrijpende gebeurtenissen – Life Events – voor iedereen soms ingrijpend zijn en gevolgen kunnen hebben voor weerstand en gemoedsrust. Verlieservaringen zoals van partner, kinderen of vrienden, afnemende gezondheid, afnemen zelfredzaamheid, fysieke beperkingen, vermindering of wegvallen mobiliteit, verhuizing, verlies van sociale rollen in de samenleving, cognitieve achteruitgang als voorbeelden. Iets doen met de behoefte “Hoe doe je dat?” Hierbij gaat Sonrisa het initiatief nemen om het organiseren van nevenprojecten voor lotgenoten mogelijk te maken, waar dat specifieker aandacht krijgt.;
- Dat we extra aandacht geven aan
a) het verbeteren van het gevoel van eigenwaarde, erbij te horen, ‘ertoe doen’, o.a. door betekenisvolle contacten en netwerkrelaties te stimuleren c.q. tot stand proberen te brengen waardoor zij het gevoel krijgen deel uit te maken van een groep mensen waar je plezier aan beleeft en waar zinvolle gesprekken worden gevoerd. Veel ouderen zijn niet opgevoed en opgegroeid met het kunnen praten over hun gevoelens. Wij hebben gemerkt, dat er voor mensen ‘een wereld opengaat’ als zij over hun gevoelens durven en kunnen praten. Dat vergroot het zelfvertrouwen aanzienlijk. We gaan inzetten op het verbinden van mensen met gelijke interesses, bij wie ze ‘zichzelf kunnen zijn’, waar ze hun verhaal kwijt willen, die naar elkaar luisteren en waar vertrouwen ontstaat tussen mensen, die eigen netwerken vormen en elkaar opzoeken en opbellen. Dat creëert medemenselijkheid. Dat gebeurt al specifieker via separate Sonrisa projecten, zoals de Theatergroep.
(Plan van Aanpak, Ben van Waarde, lezing Prof. Dr. Anja Machielsen bij Themater febr 2021);b) levensvragen: hoe ziet mijn leven eruit, wat kan ik nog doen, wat is voor mij belangrijk, hoe kan ik een zinvolle invulling geven aan mijn leven, hoe ga ik om met veranderingen zoals verlies;c) Zingeving, de zin van het leven, zoals via verbinding: “je hebt anderen nodig om je leven als zinvol te ervaren” (Prof. Dr. Anja Machielsen), te bereiken doelen in het leven, ingaan op vraagstellingen als “Ik wil de rest van mijn leven gewoon genieten, mezelf comfortabel kunnen voelen en een goede tijd hebben, hoe doe ik dat”, vormen van ontspanning (meditatie), creatieve- en alternatieve ideeën bieden voor zelfredzaamheid/dagbesteding, iets hebben om naar uit te kijken, je nuttig kunnen voelen en de kracht van bijzondere toevallige ontmoetingen inzien. Zingeving is voor een deel ‘dingen doen die zinvol zijn.
d) de afstand tussen generaties mensen door die te verkleinen. Meer verbinding leggen tussen de ouderen en bijvoorbeeld jeugd en jongeren. We hebben gezien wat het doet als leerlingen van groep 8 van een basisschool bij Goud voor Oud komen en we hebben gezien wat er ontstond toen onverwachts de ouderen die bij een kleinschalig Goud voor Oud waren bij de Hockey Club door de muziek in letterlijke verbinding kwamen met leerlingen van het Comenius College die tegelijkertijd op het sportcomplex bezig waren. Het enthousiasme van de ontmoeting van die generaties was groots en we zagen dat er direct contact was tussen die scholieren en de bezoekers van Goud voor Oud met een bijna automatische verstandhouding en plezier doordat zij met het grote verschil in leeftijd met dezelfde muziek bezig waren. Wat kunnen zij van elkaar leren? Kunnen zij elkaar energie geven? Lossen zij deels elkaars eenzaamheid of een bepaald gemis in het leven op?; - Dat we bezoekers nog meer enthousiasmeren om hun verhaal te doen door een Thema te presenteren, ons deel 1 van de middag, dat gaan we in 2023 verder verbreden en zien wat daaruit kan groeien. Die ervaring kan hun enthousiasmeren om meer te gaan doen, zoals we hebben ervaren bij iemand die na het drie keer vertellen van zijn verhaal – met de positieve reacties uit het publiek – voldoende zelfvertrouwen had gekregen om zijn eigenlijke passie, een cursus schilderen geven, tot uitvoering durfde te brengen. Of de leden van de Theatergroep die ook een stap hebben gezet en wat anderen aangezet heeft zich bij ons te melden met ‘nu wil ik dat ook’;
- Dat Goud voor Oud naast een vindplaats ook een broedplaats Vanuit Goud voor Oud willen we nevenprojecten laten ontstaan waarbij we mensen met gelijke interesses met elkaar verbinden en waar duurzame contacten uit kunnen ontstaan. We hebben ervaren dat zoiets tijd nodig heeft en niet vanzelfsprekend ontstaat. Het vergt organisatie en begeleiding dat het Sonrisa team kan leveren. De ambitie is om in 2022 en 2023 vanuit Goud voor Oud diverse nevenprojecten te realiseren, zoals voor
a) mensen die in de haven gewerkt hebben
b) mensen die iets met sport hebben en identieke verhalen hebben uit hun jeugd waarvan we gemerkt hebben dat het erover vertellen hun energie geeft;
c) mensen die gezien hebben wat de Theatergroep tot stand heeft gebracht en ook zoiets willen ervaren
Goud voor Oud als broedplaats voor nevenprojecten is een voorname ambitie.
Via deze broedplaats kunnen we ook ouderen bereiken die zich (nog) niet thuis voelen bij het concept van Goud voor Oud, maar zich wel thuis voelen bij die nevenprojecten. - Dat we nog meer stimuleren (en mogelijk maken) dat bezoekers naast die volgende stap ook zelf initiatieven ontplooien. We zien bij vaste bezoekers het enthousiasme toenemen om vanuit gesprekken met de organisatoren vervolgens met mensen uit die Goud voor Oud Community iets zelfstandig te gaan doen of organiseren zoals breien (voor een goed doel) en schilderen of nu de Sporthal met zwembad Aquapella er is bijvoorbeeld zwemmen voor senioren te adviseren en Sportief Capelle daar bij Goud voor Oud over laten vertellen.
- Dat we via Goud voor Oud ouderen van Capelle aan den IJssel die plek in de samenleving geven die zij verdienen en waarbij zij waardig ouder worden. Door onze deelname in de Alliantie tegen Eenzaamheid krijgen we nog meer inzicht op gebied van eenzaamheid en het verminderen ervan en daar willen we o.a. binnen Goud voor Oud stappen in kunnen zetten met behoud van de basis van Goud voor Oud echter steeds met de ambitie om De Volgende Stap(pen) te zetten, met de ouderen.
- Dat Goud voor Oud de ‘betrouwbare bron’ wordt voor onze bezoekers die vaak vertrouwelijke onderwerpen, gebeurtenissen of gedachten met ons (Nieuwveld/van de Kamp) delen, voor organisaties en bedrijven die ons raadplegen vanwege onze ervaring en expertise om gezamenlijk een initiatief te starten en tevens die bron zijn over andere activiteiten in Capelle.
- Dat we de huidige vrijwilligers kunnen behouden (het merendeel is al vanaf 2017 actief bij Goud voor Oud) en nieuwe vrijwilligers kunnen erven en trainen om voldoende (organiserende en ondersteunende) vrijwilligers voor Goud voor Oud hebben, zodat de kosten voor professionele inzet tot een minimum beperkt blijft.
We willen bereiken dat we zogenoemde persona’s die genoemd zijn in het Plan van aanpak van de Alliantie tegen Eenzaamheid als vrijwilliger kunnen begroeten en waar nodig laten begeleiden door de huidige vrijwilligers.Met de volgende organisaties of instellingen werken we samen:
- Sportief Capelle: presentaties laten geven over o.a. manieren van bewegen voor ouderen en de mogelijkheden van beweegmaatjes en de brede inzetbaarheid daarvan.
- Stichting Welzijn Capelle: voor presentaties bij Goud voor Oud, voor het delen van ervaringen en voor het verspreiden van flyers over Goud voor Oud bij o.a. huisbezoeken aan ouderen.
- De Zonnebloem voor het verspreiden van flyers over Goud voor Oud en het interesseren van de leden van De Zonnebloem om Goud voor Oud te bezoeken.
- Aafje en De Vijverhof, voor analyses, informatie, inzicht en overleg in het kader van innovatie Goud voor Oud
- Stichting Natuurvrienden Capelle: presenteert twee of drie keer per jaar over de ontwikkeling van de natuur in Capelle en specifiek rond de locaties waar Goud voor Oud plaatsvindt, zodat bewoners meer inzicht hebben in de natuur in hun directe omgeving en over mogelijkheden om hun tuinen en balkons groener in te richten. We merken dat deze presentaties het inzicht om meer met natuur bezig te zijn verhoogt.
- Havensteder op locatie Schinckelhove: voor overleg over de locatie en zaken die daar eventueel spelen die invloed kunnen hebben op Goud voor Oud. Ook gesprekspartner voor eventuele andere locaties en het betrekken van bewoners van andere locaties bij de Goud voor Oud middagen.
- De WOP’s: voor publiciteit over de uitvoeringen van Goud voor Oud, het delen van ervaringen en daarop initiatief nemen binnen Goud voor Oud of nevenprojecten.
- Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard: presentaties over waterbeheer in en rond Capelle om het inzicht van bewoners van Capelle te vergroten en ook via interactie vragen van bezoekers van Goud voor Oud te beantwoorden en eventuele vervolgstappen te nemen (zoals is ervaren bij volgens bewoners gebrekkig onderhoud van enkele sloten).
- Bibliotheek aan den IJssel: presentaties over de historie van de bibliotheek en hoe die nu functioneert en faciliteert, stimuleren van het lezen of de andere mogelijkheden van de bibliotheek zoals de ontmoetingsplek met veel activiteiten.
- Afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente over de veranderingen in Capelle zoals in de nabijheid van Goud voor Oud locaties.
- Wijkbrandweerman Dick de Jong met brandpreventie adviezen, bij herhaling vanwege veel reacties op de presentaties en de adviezen.
- De Max Mobiel vanuit de organisatoren daarvan, bij herhaling om te mogelijkheid van dergelijk vervoer onder de aandacht te houden, hetgeen een aantal vaste reizigers heeft opgeleverd.
- Voorlichting over babbeltrucs en andere preventieve veiligheidsaspecten door Stadsmarinier en wijkagenten.
- Wethouders met beleidsmedewerkers: presentaties over veranderingen in Capelle of over het beleid van de Gemeente (Ben van Waarde campagne, visie op ouderen, ontwikkeling toekomst wijk Schenkel, ontwikkeling Stadshart en ontwikkeling Rivium).
- De opbrengst uit de nieuwe website capelletegeneenzaamheid.nl. die door de Capelse Alliantie tegen eenzaamheid en Welzijn Capelle gemaakt is en in maart 2022 gelanceerd is.